Wzmacniacz lampowy PP w wersji DIY ȃ la Audio Note L1

[Piotr Cichomski]

Witam Autora i czytelników tego wątku.

Trafiłem tu, gdyż zachęcony powodzeniem mojej pierwszej konstrukcji opisanej TU przymierzam się do zbudowania dla siebie wzmacniacza lampowego z przedwzmacniaczem gramofonowym i poszukuję sprawdzonego rozwiązania wzmacniacza mocy, który mógłbym wykorzystać w swojej konstrukcji.

Chodzi mi po głowie wzmacniacz stereo z wejściem liniowym (do CD) i wejściem PHONO o mocy „małych” kilkunastu W. Całość zbudowana w na PCB (na wspólnej płytce), przy czym ze względu na znikome doświadczenie wykorzystam sprawdzone rozwiązania z dostępnymi w sieci wzorami płytek (do podejrzenia i „twórczego” skopiowania ).

Z pośród rozwiązań przedwzmacniacza gramofonowego wstępnie wybrałem konstrukcję EAR834, natomiast jako wzmacniacz mocy prawie na pewno chcę wykorzystać bohatera tego wątku czyli Audio Note L1.

Nie mam jeszcze do końca sprecyzowanej koncepcji dotyczącej obudowy. Kuszą mnie widoczne lampy, ale rozważam też pomysł wykorzystania jakiejś fajnej obudowy od starego radia i pokazania lamp przez przednią szybkę ze skalą.

Na razie powstaje schemat do projektu płytki.

I na początek pierwsze pytanie: Zdobywając wiedzę podczas budowania wzmacniacza gitarowego bardzo rekomendowanym rozwiązaniem było opóźnianie włączania napięcia anodowego dopiero po nagrzaniu się żarników (kilkadziesiąt sekund). Wszędzie podkreślano, że jest to bardzo istotne dla trwałości lamp (nie zachodzi degradujący efekt „wyrywania” elektronów z zimnej katody). Rozwiązanie takie stosuje w swoim także kicie Reduktor Szumu. W konstrukcji Audio Note nie ma takiego „zabezpieczenia”. Co tym sądzicie? Przesada? 

[backi]

2 godziny temu, Karol64208 napisał:

szum czy pisk?

Szum

[MariuszZ]

9 godzin temu, Piotr Cichomski napisał:

Co tym sądzicie? Przesada? 

Cześć Piotrze. Oczywiście ma sens opóźnienie załączania napięć anodowych ale nie demonizowałbym znaczenia na degradacyjny wpływ jego braku we wzmacniaczach tak małej mocy jak ten klon. Poza tym lampy i ich wartość. Nawet gdyby żywotność miała się skrócić to warto policzyć ile z ilu. 

6P14P EW policzone są chyba na 10 000 godzin. Czyli 3 godziny przez 365 dni przez 9 lat. Niech się żywotność skróci w wariancie bardzo pesymistycznym do 50% to i tak masz ponad 4 lata słuchania. Te ruskie pentody są stosunkowo tanie i w miarę dostępne jeszcze. 

Oczywiście są lampy w innych wzmacniaczach o większej mocy, na wyższe napięcia, często bardzo drogie i w takich przypadkach warto przemyśleć taki opóźniacz. Często w takich sytuacjach są zasilacze lampowe, a one same z siebie dają pewne opóźnienie, no chyba że zastosujemy duodiody bezpośrednio żarzone to też szybciej się napięcie anodowe poda. Trzeba analizować przy każdym projekcie i szukać plusów i minusów takiego czy innego rozwiązania. Pozdrawiam. 

[Karol64208]

@backi, jak głośny, z jakiej odległości od kolumn słyszysz szum. Może być kilka powodów, nie znam tej konstrukcji. Jakie napięcie masz napięcia na lampach, sprawdzałeś?

Zapytaj Mariusza on ma taki sam projekt, czy też ma podobne zjawisko.

15 minut temu, MariuszZ napisał:

Oczywiście ma sens opóźnienie załączania napięć anodowych ale nie demonizowałbym znaczenia na degradacyjny wpływ jego braku we wzmacniaczach tak małej mocy jak ten klon

Każdy szok napięciowy dla lamp jest szkodliwy, nie ma znaczenia jak jest moc, ważne jest napięcie podawane na lampy .

9 godzin temu, Piotr Cichomski napisał:

Z pośród rozwiązań przedwzmacniacza gramofonowego wstępnie wybrałem konstrukcję EAR834, natomiast jako wzmacniacz mocy prawie na pewno chcę wykorzystać bohatera tego wątku czyli Audio Note L1.

Nie wiem czy to dobry pomysł, czy oba te układy będą kompatybilne.

Wracając do zasilania, poza wolnym startem napięcia musisz brać pod uwagę że dla Premp Phono musisz zastosować zasilacze stabilne i o niskim zakłóceniach sieciowych.

Pozdr.

Edytowano 19 maja 2021 przez Karol64208

[MariuszZ]

5 minut temu, Karol64208 napisał:

nie ma znaczenia jak jest moc, ważne jest napięcie podawane na lampy .

Karol! P=U x I. Uogólniając to moc jest powiązana z napięciem wprost proporcjonalnie ale to chyba wiesz 😉

[Karol64208]

1 minutę temu, MariuszZ napisał:

Karol! P=U x I. Uogólniając to moc jest powiązana z napięciem wprost proporcjonalnie ale to chyba wiesz

, nie chodzi docelowo o moc itd , tylko szok napięciowy dla lamp a to już inne zagadnienie.

Do niczego Ciebie nie zmuszam.

@MariuszZ, masz też szum na głośniku , jak to opisał @backi

[Piotr Cichomski]

6 minut temu, Karol64208 napisał:

Nie wiem czy to dobry pomysł, czy oba te układy będą kompatybilne.

Wracając do zasilania, poza wolnym startem napięcia musisz brać pod uwagę że dla Premp Phono musisz zastosować zasilacze stabilne i o niskim zakłóceniach sieciowych.

Pozdr.

Czemu ten EAR miałby być niekompatybilny z Audio Note 1? Konstrukcja ta jest rozpowszechniona jako kit przedwzmacniacza gramofonowego włączana przez użytkowników przed jakiś wzmacniacz liniowy mocy np tego typu co L1. Tyle że u mnie będą miały wspólną obudowę. Oczywiście możliwe, że poziom sygnału z EAR może być za wysoki, ale to można chyba wyrównać potencjometrem na wyjściu (z symulacji w LSPICE dla typowego napięcia wkładki gramofonowej wychodzi 2.5mV "wychodzi" mi na wyjściu 700mV sygnału.

 

Oczywiście żarzenie dla lamp przedwzmacniacza PHONO będzie osobno "zadbane" i stabilizowane.

[Karol64208]

Wadą każdego potencjometru jest zmiana charakterystyki pasma.

6 minut temu, Piotr Cichomski napisał:

Oczywiście żarzenie dla lamp przedwzmacniacza PHONO będzie osobno "zadbane" i stabilizowane.

ale też b. ważne jest napięcie anodowe, to ono przenosi sygnał, tutaj potrzeba też dobrej filtracji i stabilizacji

Edytowano 19 maja 2021 przez Karol64208

[Piotr Cichomski]

7 minut temu, Karol64208 napisał:

Wadą każdego potencjometru jest zmiana charakterystyki pasma.

ale też b. ważne jest napięcie anodowe, to ono przenosi sygnał, tutaj potrzeba też dobrej filtracji i stabilizacji

Wiem. Mam świadomość szczególnych wymagań dla zasilania tego przedwzmacniacza. Dlatego wybrałem to rozwiązanie, bo jest dobrze opracowane, chwalone i jest skąd czerpać szczegóły rozwiązań. Choć akurat pierwowzór tego przedwzmacniacza miał akurat dla zasilania anodowego prostownik lampowy i kilka stopni filtrów RC. Nie miał nawet dławika. Ale ja będę stosował rozwiązanie ze stabilizacją.

Ale może rozwinąłbyś myśl dotyczącą tego niedopasowania. Samo stwierdzenie "Nie wiem czy to dobry pomysł, czy oba te układy będą kompatybilne" niewiele wnosi. Jestem początkującym "lampiarzem" i przyłączyłem się to tego wątku w nadziei na konstruktywne uwagi a nie zasiewanie wątpliwości i pozostawianie z nimi. Bo jak Ty nie wiesz, to ja tym bardziej. Proszę o poradę jak mogę sprawdzić, czy te układy będą kompatybilne.

[MariuszZ]

@Piotr Cichomski ja raczej szukałbym do gramiaka rozwiązania a`la Audio Note OTO SE Phono Signature. Na sąsiednim forum jest wątek DIY dotyczący tego wzmacniacza. Jak poszukasz głębiej w sieci to może już ktoś składał z pre gramofonowym tego AN. Konstrukcje SE wg moich oczekiwań sonicznych brzmią lepiej  

Jeżeli chodzi o składanie ANK L1 z pre gramofonowym nie doradzę. Nie mam doświadczeń z pre żadnych niestety.

[elektron6]

ECC808 zaczyna się dobrze:) a jeszcze lepiej ECC808 TFK:)  Zapewne chodzi o swap na ECC83.

[backi]

3 godziny temu, Karol64208 napisał:

@backi, jak głośny, z jakiej odległości od kolumn słyszysz szum. Może być kilka powodów, nie znam tej konstrukcji. Jakie napięcie masz napięcia na lampach, sprawdzałeś?

Zapytaj Mariusza on ma taki sam projekt, czy też ma podobne zjawisko.

Każdy szok napięciowy dla lamp jest szkodliwy, nie ma znaczenia jak jest moc, ważne jest napięcie podawane na lampy .

Nie wiem czy to dobry pomysł, czy oba te układy będą kompatybilne.

Wracając do zasilania, poza wolnym startem napięcia musisz brać pod uwagę że dla Premp Phono musisz zastosować zasilacze stabilne i o niskim zakłóceniach sieciowych.

Pozdr.

Szum nie przeszkadza w odsłuchu bo jest słyszalny dopiero z odległości jakichś 20cm od tweeterów. Może nie ma co drążyć tematu, bo z tego co wyczytałem to lampy nie są chyba najmniej szumiącymi elementami w przyrodzie. Zapytałem, bo MariuszZ zdaje się wspominał że u niego jest zupełna cisza, więc zastanawiam sie czy czegoś nie pokopałem...

Dodam jeszcze że przećwiczyłem różne warianty uziemienia (groud lifter, przez opornik z masy układowej) przy okazji walki z brumem ale bez wpływu na ten szum. (co do brumu - okazało się, że gniazda sygnałowe miały jednak styk z obudową) 

Pozdrowienia

[MariuszZ]

3 minuty temu, backi napisał:

Zapytałem, bo MariuszZ zdaje się wspominał że u niego jest zupełna cisza, więc zastanawiam sie czy czegoś nie pokopałem...

Ja mam jeszcze dławik w zasilaczu więc trochę inaczej. Jeżeli chodzi o odgłosy niechciane to jest idealnie. Czarne tło jest takie, że jak muzyka nie gra to słyszę jak sąsiad trzy piętra niżej drapie się po... no nie napiszę bo nie mam pewności 🤣

[Karol64208]

8 godzin temu, Piotr Cichomski napisał:

"Nie wiem czy to dobry pomysł, czy oba te układy będą kompatybilne"

Mariusz nie lubi jak się tutaj wypowiadam, ale krótko.

Jak pamiętam ANk ma pot. na wejściu układu i wejście max ok 350mV do tego dwa potencjometry; wyjścia i wejścia to już masakra sygnału. Wszystko zależy jaki dźwięk / jakość chcesz uzyskać.

Polecałem wcześniejszych postach link do strony o wzmacniaczach i przedwzmacniaczach lampowych a także też o zasilaczach.

Może Mariusz ma to ten link, albo sprawdź posty na str. początkowych.

Pozdr.

[MariuszZ]

55 minut temu, Karol64208 napisał:

Mariusz nie lubi jak się tutaj wypowiadam, ale krótko.

Więcej wiary w siebie Karolu. Jedyne co mógłbyś lepiej robić i co by mnie bardzo ucieszyło to więcej konkretów byś mógł przekazywać. Nie "jakiś" link gdzieś, kiedyś czy "jakieś" bliżej nie określone informacje i ogólne stwierdzenia tylko krótko zwięźle i na temat pisz. KONKRETY poproszę  

[Karol64208]

2 godziny temu, MariuszZ napisał:

Więcej wiary w siebie Karolu.

wiary nie potrzebuję, liczy się wiedza.

@Piotr Cichomski tu masz link i dużo informacji.

9 godzin temu, backi napisał:

zastanawiam sie czy czegoś nie pokopałem...

zmierz napięcia żarzenia i anodowe na lampach, możesz mieć za wysokie napięcie anodowe na stopniu wzmocnienia.

Edytowano 19 maja 2021 przez Karol64208

[backi]

Dnia 19.05.2021 o 21:09, Karol64208 napisał:

zmierz napięcia żarzenia i anodowe na lampach, możesz mieć za wysokie napięcie anodowe na stopniu wzmocnienia.

Pomierzyłem napięcia - mam nadzieje że dobrze (wzmak rozgrzany, przewody sygnałowe odpięte, volume na jakieś 20%)

Napięcie w punkcie testowym 320V DC

Napięcia żarzenia - 5,92-5,99 V na wszystkich lampach (mierzone na pinach 4-5)

Napięcia anoda-katoda na EL84: 305,2V, 305,1V, 304,1V, 304,6V (mierzone na pinach 3-7)

Napięcie anoda-katoda na ECF80 Trioda: lewa 110V, prawa 200V (mierzone na pinach 1-8)

Napięcie anoda-katoda na ECF80 Pentoda: lewa 81V, prawa 33V (mierzone na pinach 6-7)

Ta rozbieżność między ECF80 jest chyba niezdrowa, chociaż sygnał mierzony oscyloskopem na wyjściu wzmaka nie pokazuje jakiegoś istotnego rozjazdu miedzy kanałami. Zakładam że to wina lamp bo po zamianie miejscami rozbieżność taka sama tyle że zamieniona miejscami. To było na Philips MiniWat z ebay. Sprawdziłem też dla drugiej pary (no name z sklepu lampyele...) i tu trochę lepiej, bo odpowiednio 127V/167V i 66V/44V. Oba komplety kupione jako parowane... 

Czy mógłby ktoś podpowiedzieć czy tak może zostać czy lepiej szukać kolejnej pary ECF80?

Załączam też przebiegi prostokątne z prośbą o komentarz czy ujawnią jakieś istotne niedoróbki (poniżej 100Hz nie schodziłem bo generator sygnału zniekształca)

Pozdrowienia

ozdrawienia

[MariuszZ]

11 minut temu, backi napisał:

Czy mógłby ktoś podpowiedzieć czy tak może zostać czy lepiej szukać kolejnej pary ECF80?

Załączam też przebiegi prostokątne z prośbą o komentarz czy ujawnią jakieś istotne niedoróbki (poniżej 100Hz nie schodziłem bo generator sygnału zniekształca)

Cześć. Te lampki ECF nie są drogie. Myślę, że warto poszukać lepiej dobranej pary. 

Jeżeli chodzi o te grafiki to tak wygląda w tej konfiguracji. Jeżeli zależy Ci na zmniejszeniu tego dzwonienia to zmniejsz wartość rezystora i pojemności w USZ. Jeżeli dobrze pamiętam to zamiana R z 16k na 12k i C z 100p na 33p dość znacznie poprawiła pasmo i prostokąt się nieco poprawił. 

Poza tym nie ma co się tym przejmować. Jest prawie tak jak w topowym Lebenie 😉

[MariuszZ]

Pojawiły się na jednym z portali aukcyjnych lampki mocy w wersji NOS 6P14P ER. Brałem wcześniej z tego źródła wersję EW lampy. Sprawdzone, z jednej partii i rocznika. Lampy oznaczone diamentem z "0" w środku co znaczy, że sprawdzone i wyselekcjonowane dla wojskowego sprzętu radiotechnicznego. To jedne z lepszych lamp do ANK czy Lebena więc informuję zainteresowanych Kolegów bo coraz rzadziej się trafiają w takim stanie. Ponieważ mam już skompletowane kwadry ER, EW i K to może zrobię jakieś testy porównawcze okraszone jakimiś prostymi pomiarami i odsłuchem. Jako ciekawostkę dopiszę, że lampa ER zawiera ok. 8mg złota, zatem to dobra inwestycja  

[Michał Podgruszecki]

Dnia 17.06.2021 o 22:25, MariuszZ napisał:

Pojawiły się na jednym z portali aukcyjnych lampki mocy w wersji NOS 6P14P ER. Brałem wcześniej z tego źródła wersję EW lampy. Sprawdzone, z jednej partii i rocznika. Lampy oznaczone diamentem z "0" w środku co znaczy, że sprawdzone i wyselekcjonowane dla wojskowego sprzętu radiotechnicznego. To jedne z lepszych lamp do ANK czy Lebena więc informuję zainteresowanych Kolegów bo coraz rzadziej się trafiają w takim stanie. Ponieważ mam już skompletowane kwadry ER, EW i K to może zrobię jakieś testy porównawcze okraszone jakimiś prostymi pomiarami i odsłuchem. Jako ciekawostkę dopiszę, że lampa ER zawiera ok. 8mg złota, zatem to dobra inwestycja  

To zadam drażniące pytanie - co lepsze? El84 jak np. ze sklepu lampyelektronowe ~234 zł czy nosy o których piszesz?

[MariuszZ]

@Michał PodgruszeckiTrudno jednoznacznie odpowiedzieć. Są różne lampy w sklepie dostępne. Miałem kwadrę ze sklepu lamp JJ i nic nadzwyczajnego nie zaobserwowałem przy ich eksploatacji. Miała kwadra być dobrana, a po włożeniu do układu rozrzut większy niż tych, które teraz mam bez dobierania kupione jako NOS ale z jednej partii. 

Lampy o których wspomniałem dwa posty wyżej to już elita wśród EL84. Żywotność 10000 godzin. Zwiększona wytrzymałość napięciowa, mocowa i mechaniczna. Jest duża szansa, że kupisz 4 i będą "dobrane" bez mierzenia. 

Jeżeli chodzi o właściwości soniczne to zależy od układu w jakim pracują lampy. U mnie najlepiej sprawdziły się 6P14P-EW. Te z końcówką ER zaraz za nimi, a JJ gdzieś pośrodku stawki. Różnice są bardzo subtelne. Nie licz, że usłyszysz dźwięk o klasę lepszy, chociaż dla niektórych hobbystów to pewnie i dwie klasy będą. Wszystko zależy od przyjętych kryteriów. Naprawdę to są  delikatne zmiany, które słychać ale szacowanie ich to już sztuka sama w sobie. Trzeba mieć spore doświadczenie, wiele porównań za sobą i tzw. osłuchanie 😉 

Podsumowując to ja osobiście nie kupię już lamp EL84 w sklepie. Raz, że mam zapas, a dwa, że można taniej i lepiej. 

 

[Chyba Miro 84]

46 minut temu, MariuszZ napisał:

Jeżeli chodzi o właściwości soniczne to zależy od układu w jakim pracują lampy. U mnie najlepiej sprawdziły się 6P14P-EW. Te z końcówką ER zaraz za nimi, a JJ gdzieś pośrodku stawki. Różnice są bardzo subtelne. Nie licz, że usłyszysz dźwięk o klasę lepszy, chociaż dla niektórych hobbystów to pewnie i dwie klasy będą. Wszystko zależy od przyjętych kryteriów. Naprawdę to są  delikatne zmiany, które słychać ale szacowanie ich to już sztuka sama w sobie.

Tutaj rowniez przydałoby się wprowadzić zmiany procentowe w odbiorze dźwięku w stosunku do dzwieku przed wymianą (po wymianie lampy poprawa w zakresie przestrzeni/basu o "x"%). Z tego cytatu powyżej wynika ze dla kogoś "osłuchanego" to zmiana o dwie klasy ,ktora z kolei dla laika może bedzie niezauważalna bądź delikatna.

4 minuty temu, Chyba Miro 84 napisał:

Nie licz, że usłyszysz dźwięk o klasę lepszy

Czy Tutaj zakładasz ze kolega jest laikiem? Przecież wczesniej napisałeś ze osluchany sluchacz powie ze poprawa "pewnie" o dwie klasy!

Nie żebym sie czepiał ale tak to wlasnie wyglada z boku. Kiedy wkoncu zaczniemy opisywać wplyw na zmiany dzwieku w %?

Na pewno to ułatwi postrzeganie zmian - przynajmniej dla Mnie 😜

Pozdr.

Edytowano 23 czerwca 2021 przez Chyba Miro 84

[MariuszZ]

1 minutę temu, Chyba Miro 84 napisał:

Tutaj rowniez przydałoby się wprowadzić zmiany procentowe w odbiorze dźwięku w stosunku do dzwieku przed wymianą (po wymianie lampy poprawa w zakresie przestrzeni/basu o "x"%).

Jestem za tylko jak to zrobić skoro to wrażenia, subiektywny odbiór, a nie pomiary. Ja planuję jakieś zrobić ale jestem przekonany, że w pomiarach niewiele zobaczymy różnic. 

Podobno, nie jestem zbyt doświadczony, większy wpływ mają lampy sterujące i faktycznie też mam takie wrażenia. Łatwiej wychwycić różnice między 6SN7 marki Tungsol z bieżącej produkcji, a Marconi mającej kilkadziesiąt lat niż między lampami mocy EL84 różnych marek.

[MariuszZ]

Zrobiłem mały teścik zapinając wzmacniacz w pętlę pomiarową z wykorzystaniem programu RMAA. Zmienne w teście to tylko lampy mocy. Porównałem trzy dobrane kwadry lamp 6P14P "EW" vs "ER" vs "K". Z pomiarów wynikają bardzo drobne różnice w dynamice ale te ułamki decybela czuć na ucho. Moje odczucia są takie, że lampy "EW" są najbardziej dynamiczne, a te "K" wypadają najsłabiej w tej materii. Może to jakiś psychologiczny aspekt jest bo sobie coś wmówiłem ale dałbym się pokroić, że "EW" grają z lepszym "kikiem"  

 

[Chyba Miro 84]

No i elegancko. 

Pokrywa sie to z tym co napisałeś wczesniej...

 

 

 

 

 

 

Edytowano 23 czerwca 2021 przez Chyba Miro 84